Karol Anstadt, embedded van https://www.joodsmonument.nl/nl/page/174026/karol-anstadt
Karol Anstadt werd op 21 november 1891 geboren in de Poolse stad Lemberg (Lwów) die indertijd behoorde tot Oostenrijk-Hongarije en nu in Oekraïne ligt. Met de Joodse religie had hij weinig, maar met het Jiddisch des te meer. Hij was artistiek. Hij kon goed tekenen en schilderen. Hij kreeg een baan als designer bij een borduurinrichting waar hij ontwerpen maakte voor dameskleding en beddengoed. Ook kon hij goed acteren. Hij deed mee aan toneeluitvoeringen van een amateurgezelschap. Met zijn vrouw en twee kinderen bewoonde hij een huurkamer van een woonkazerne. Hij bekleedde een lagere maatschappelijke positie, waarin hij kon berusten zolang deze hem in staat stelde in de behoeften van zijn gezin te voorzien. Maar hij was iemand van twaalf ambachten en dertien ongelukken. Het betekende dat het gezin Anstadt in 1930 gedwongen werd het geluk buiten Polen te beproeven: emigratie naar Brazilië. Daartoe ging Karol Anstadt naar Amsterdam teneinde de overtocht te regelen. Het culturele leven van de Oost-Europese joden daar, beviel hem echter zo goed, dat hij zijn gezin liet overkomen. Over Brazilië werd niet meer gesproken. Hij vond werk als borduurder bij het bedrijf Fieyra in de Sarphatistraat. Zo kon het gezin in Nederland ontkomen aan de armoede in Polen. Hun eerste woning in de Transvaalbuurt, met elektrisch licht en een eigen slaapkamer voor de kinderen, kwam hen voor als een sprookje. Hun tweede thuis werd de Oostjoodse arbeidersvereniging Anski, waar de Jiddische taal en cultuur centraal stonden. Karol speelde in 1934 voor de vereniging in het toneelstuk ‘Hirsch Lekert’ van H. Leivick. Met zijn dochter speelde hij in ‘Motke de dief’ van Scholem Asch. De familie bezocht de Poolse synagoge op de hoek van de Blasiusstraat en de Swammerdamstraat. Ze verhuisden in 1940 ten slotte naar een woning in de Ruyschstraat. Op zolder richtte Karol zijn eigen werkplaats in met borduurmachines waarop zijn zoon bijstond.
Karol Anstadt werd samen met zijn vrouw Regina Wegsmann op 28 mei 1943 vermoord in Sobibor. Zijn zoon en dochter overleefden de oorlog. Milo Anstadt (1920-2011) werd een bekend journalist en schrijver. Sera Anstadt (1923-2008) werd een bekende therapeute en schrijfster.
Bronnen:
Milo Anstadt, Kind in Polen, Amsterdam 1982. Sera Anstadt, Een eigen plek, Den Haag 1984.
illustratie:
embedded van joodsmonument.nl
laatst bijgewerkt:
9 april 2018