In het kader van 65 jaar opstand in Sobibor waren twee avonden herdenkingen

Mevrouw Puck Huizing en Jules Schelvis bij de maquette van Sobibor

Op maandagavond 13 oktober 2008 werd in Herinneringscentrum Kamp Westerbork de officiële opening verricht van de tentoonstelling Westerbork – Sobibor. Deze tentoonstelling bestaat uit een reizende expositie waarin een maquette van het kamp centraal staat. De maquette wordt toegelicht en uitgediept aan de hand van foto- en tekstbanieren en koffers met brieven en ander beeldbepalend materiaal.

De expositie Westerbork – Sobibor is met name toepasbaar voor gebruik bij lezingen door de Stichting Sobibor en overlevenden die als gastspreker optreden. Door plaatsing op scholen, in bibliotheken of andere publieke ruimten zal het verhaal van Sobibor een bredere bekendheid krijgen. Jules Schelvis en Puck Huitsing, directeur Eenheid Oorlogsgetroffenen en Herinnering WO II van het Ministerie van VWS verzorgden samen de opening. Rozette Kats hield een voordracht over de ontstaansgeschiedenis van de Stichting Sobibor, en alle activiteiten en reizen die de Stichting organiseert.

mevrouw Henny Stoel

Daarnaar gevraagd door Hennie Stoel, die de avond aan elkaar praatte, legde Puck Huitsing – namens Nederland direct betrokken bij alle ontwikkelingen – uit wat het ‘Memorandum van goed begrip en intentie’ inhield, waarvan in de pers, o.a. het NIW, al sprake was geweest. In het kort gezegd komt dat er op neer dat door de regeringen van Polen, Slowakije, Israël en Nederland, is overeengekomen dat Sobibor een plaats zal blijven van respect voor de doden en voor de nabestaanden die er kunnen komen blijven herdenken, van herinnering en informatie, en bovenal, dat de herinrichting zal moeten plaats vinden met inbegrip van wat in de naoorlogse geschiedenis op die plek is gebeurd. M.a.w. met opneming in het concept van de zogenaamde asheuvel, de Poolse monumenten en de Gedenklaan.

Op dinsdagavond 14 oktober, precies 65 jaar na de succesvolle opstand, waren ongeveer zeventig mensen in het Verzetsmuseum bijeengekomen om de film Sobibor, 14 octobre 1943, 16 heures te bekijken. De film werd voorafgegaan door een voordracht van Jules Schelvis over het belang van de opstand en de gevolgen ervan. Na de film vond er een gesprek plaats tussen Rozette Kats en Dirk Mulder, directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Ook tijdens dit gesprek kwam ondermeer de gedeeltelijke herinrichting van het terrein van het voormalige vernietigingskamp ter sprake. Dirk Mulder, zelf een van de door VWS aangewezen experts bij de herinrichting van het voormalige kampterrein, legde de invloed en het belang van de modernste wetenschappelijke technieken en mogelijkheden uit, waarmee aannames rechtgezet kunnen worden, hetgeen wel eens tot bijstelling van de zogenaamde feiten voert.

Zo valt nu met aan bijna zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te zeggen dat de asheuvel niet uit as bestaat en zeker niet volledig. Een vaststelling, die echter geenszins voorbij wil gaan aan de grote symbolische waarde van de ‘asheuvel’ tot nu toe, waarbij het historisch besef en het respect voor de doden en de nabestaanden in balans gebracht moeten worden. Tot afbraak van dit symbool zal dit niet leiden, zoals ook volgens hem dat de Gedenklaan zeer waarschijnlijk zal blijven bestaan. Ook hij vertelde dat onder de noemer ‘informatie’ onder andere een nieuw museum moet worden gebouwd waarin documentatie en educatie een belangrijke plaats zullen innemen. Met dit gegeven was het na afloop van beide avonden ontspannen borrelen.

Stichting Sobibor kijkt terug op twee geslaagde avonden, en wil zowel het Verzetsmuseum Amsterdam als Herinneringscentrum Kamp Westerbork van harte danken voor de vruchtbare en positieve samenwerking.