Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst ‘Sobibor: Verzet en Hoop. De opstand die geschiedenis schreef’ op zondag 12 oktober 2025 in het Verzetsmuseum in Amsterdam presenteert Stichting Sobibor de zevendelige podcastserie De Stilte van Sobibor, met verhalen van overlevenden, nabestaanden en experts. . Bij de productie van deze serie zijn tot nu toe niet eerder getoonde foto’s opgedoken van vernietigingskamp Sobibor, afkomstig uit het Centraal Archief van het Ministerie van Defensie van de Russische Federatie.
Hoewel de beelden al in 2018 werden ontdekt, zijn ze tot nu toe onbekend gebleven. Ze werpen een nieuw licht op het kamp en tonen een chaotisch terrein, deels nog intact, kort na de bevrijding door Sovjettroepen. Tijdens de bijeenkomst zullen Erik Schumacher (NIOD), Bernolf Kramer (Stichting Sobibor) en Richard Grootbod (Podcastmaker) hierover met elkaar in gesprek gaan.
Meer info en tickets (reserveren noodzakelijk): Verzetsmuseum Amsterdam
De 17 foto’s, genomen op 15 augustus 1944, laten onder meer het wachthuisje bij de ingang, de ‘Rampe’ waar treinen aankwamen, en de verblijven van kampbewaarders zien. Ook zijn er aangrijpende beelden van stapels kinderwagens, servies en wandelstokken. “De gaskamers zijn opgeblazen,” zegt Bernolf Kramer van Stichting Sobibor, “maar een plek waar 170.000 mensen zijn bestolen en vergast, kun je niet uitwissen.”
Lt. Col. N.I. Volsky publiceerde 19 augustus 1944 een verslag over zijn bevindingen in Sobibor.
De echtheid van de foto’s is bevestigd, onder andere door de familie van de Nederlandse overlevende Ursula Stern, die op één van de beelden te zien is. De foto’s bevestigen vermoedens dat delen van het kamp na de opstand van oktober 1943 niet volledig zijn ontmanteld, zoals eerder werd aangenomen.
Podcastserie ‘De Stilte van Sobibor’
De podcast De Stilte van Sobibor is een productie van Audiodroom Podcastproducties in samenwerking met Stichting Sobibor. Makers Patty-Lou Middel-Leenheer en Richard Grootbod werkten anderhalf jaar aan de serie, die verhalen vertelt over het weinig bekende kamp Sobibor. Sobibor was een geheim vernietigingskamp in het door de Duitsers bezette Oost-Polen, onderdeel van Aktion Reinhard, waar ruim 170.000 mensen werden vermoord. In tegenstelling tot Auschwitz is het bij velen onbekend.
Vanuit Nederland werden tussen 2 maart en juli 1943, met 19 transporten, 34.313 Joden naar Sobibor gedeporteerd. Vrijwel allen werden direct na aankomst vergast. Slechts een klein aantal werd geselecteerd en ingezet als Sonderkommando. Op 14 oktober 1943 organiseerden deze ‘werkjoden’ een gewapende opstand. Honderden wisten te ontsnappen. Uit Sobibor zijn slechts achttien Nederlandse overlevenden teruggekeerd: drie mannen en vijftien vrouwen. Twee van hen, Selma Wijnberg en Ursula Stern, hebben daadwerkelijk in Sobibor verbleven, de overigen zijn enkele uren in het kamp geweest alvorens zij in de omgeving tewerk gesteld werden of doorgestuurd naar een ander kamp. Onder hen was Jules Schelvis, die enkele standaardwerken over Sobibor schreef en aan wie Koning Willem-Alexander op 4 mei 2020 op de Dam refereerde: “Sobibor begon in het Vondelpark, met een bordje verboden voor Joden”.
De foto’s worden op 12 oktober tijdens Sobibor: Verzet en Hoop in het Verzetsmuseum getoond. De podcast is vanaf die dag te beluisteren via app.springcast.fm/podcast/de-stilte-van-sobibor.
De foto’s delen we later via onze website.
