Herdenkingsconcert ‘Het innerlijke mysterie…De weg en zoektocht naar elkaar!’
Het feit dat er veel parallellen te trekken zijn tussen de geschiedenis van 75 jaar geleden en het heden, verplicht ons bijna regelmatig stil te staan bij de herdenking van Jules en zijn levensopdracht. Met het concert op 3 april 2017 – wanneer het precies één jaar geleden is dat hij overleed – hopen we dat te kunnen doen.
De keuze van de werken is gebaseerd op de betekenis van zijn persoon en werk én op mystiek en symboliek. Niet overal zijn antwoorden te vinden…en waar woorden verstommen, spreekt de muziek.
Het leven is een mysterie, waar het vandaan komt, hoe het geleefd wordt en waar we naartoe gaan. Elk mens beleeft een innerlijke strijd: in het maken van keuzes, in het bepalen van hoe hij of zij wil leven, en hoe hij of zij zich dienstbaar wil maken voor de medemens en naaste.
Voor de pauze van het concert zullen Maarten Eddes (Stichting Sobibor), Rozette Kats (vriendin en begeleidster van Jules) en Kim la Croix (kleinkind van Jules) een korte herinnering aan Jules Schelvis ophalen en ingaan op de maatschappelijke betekenis van zijn nalatenschap. Hierbij is steeds één bijpassend muziekstuk geprogrammeerd.
Na de pauze wordt het Requiem van Mozart uitgevoerd. Een Requiem is per definitie een mysterieus werk, want het gaat over een reis waarvan we de bestemming niet kennen: de dood.
Uitvoerenden:
- Nationaal Symfonisch Kamerorkest
- Kleijnkoor Noordwijk (inst. Herma van Piekeren)
- Amaryllis Dieltiens – sopraan
- Marjolein Niels – alt
- Jan Willem Schaafsma – tenor
- Henk Neven – bas
- Jan Vermaning – dirigent
Aanvang: 20.00 uur
Locatie: Amstelveenseweg 965
1081 JG Amsterdam-Buitenveldert
Dit concert wordt gesteund door de Stichting Sobibor, donateurs van onze stichting betalen geen € 10, maar € 5 per kaart. Kaarten kunnen gereserveerd worden via deze website http://www.erreedeentreinnaarsobibor.nl/ helemaal onderaan de homepage of door een mail te sturen aan opmaatvermaning@hetnet.nl (geef in de mail aan dat u donateur bent van onze stichting).
De gemeenteraad van Amsterdam heeft in december 2016 besloten dat een van de bruggen in Amsterdam vernoemd wordt naar Jules Schelvis. Het is brug 264, op de Plantage Middenlaan bij de Hortus Botanicus. Met de vernoeming wijkt de gemeente af van de regel dat een persoon vijf jaar overleden moet zijn voor een vernoeming kan plaatsvinden. Jules, de oprichter van onze stichting, overleed eerder dit jaar.
Meer informatie via deze link.
Lees hier het persbericht van de gemeente Amstelveen.
Adres:
IG Metall Wolfsburg,
Siegfried Ehlers Strasse 2.
D 38440 Wolfsburg.
Openingstijden ma – do van 08.00 – 16.00, vr van 08.00 – 12.00
van “Aktion Reinhard – Sie kamen ins Ghetto und gingen ins Unbekannte” van het herinneringscentrum Majdanek.
Sobibor is naast Belzec en Treblinka een van de locaties van de “Aktion Reinhard”, een schuilnaam die gegeven werd aan de genocide op de Joden uit het Generalgouvernement (het tegenwoordige oosten van Polen) en daarbuiten.
In de jaren 1942 en 1943 werden tijdens deze “Aktion” meer dan 1,5 miljoen mensen vermoord, waaronder 50.000 Sinti en Roma. Alleen al in Sobibor werden 170.000 uit geheel Europa gedeporteerde Joden direct na hun aankomst vermoord. De opstand in Sobibor, en de nabijheid van het Rode Leger, beëindigde de moordpartij.
Het proces tegen Iwan Demjanjuk, een voormalige Oekraïense bewaker, en de archeologisch opgravingen op het terrein samen met de plannen voor de herinrichting van het Herinneringscentrum Sobibor vormen de basis voor deze tentoonstelling.
Programma (let op, de tentoonstelling én lezingen zijn in het Duits).
Vrijdag 23 september 2016 – 11.30 uur, Gewerkschaftshaus
Opening van de tentoonstelling “Aktion Reinhard”
Vanaf de herfst van 1941 tot de zomer van 1942 werden 90 werknemers van de “T4”- centrale in Berlijn naar Oostpolen gestuurd. Zij vormden de basis van het personeel van de “Aktion Reinhard” waarbij in de jaren 1942 en 1943 in de vernietigingskampen Belzec, Sobibor en Treblinka tussen de 1,5 en 2 miljoen Joden vermoord werden.
Spreker is Dr. Steffen Hänschen (Bildungswerk Stanislaw Hantz uit Kassel).
Donderdag 29 september 2016 – 11.30 uur, Gewerkschaftshaus
“Erst 1992 bin ich aus meinem Versteck gekommen….”
Podiumgesprek met Rozette Kats. Rozette Kats werd in april 1942 in Amsterdam geboren. Haar ouders probeerden door de onderduik te ontkomen aan de vernietigingspolitiek van de Nationaalsocialisten. De onderduik werd verraden. Omdat haar ouders Rozette aan een niet-Joodse familie gaven overleefde zij de oorlog.
Donderdag 6 oktober 2016 – 11.30 uur, Gewerkschaftshaus
“Niemand von uns wusste, was uns erwartete“. Muzikale lezing van een tekst van Jules Schelvis door leden van het Theaterlabors Bielefeld. Jules Schelvis, die dit voorjaar overleed, beschreef in de tekst zijn eigen ervaringen: als Jood overleefde hij in Amsterdam de Duitse bezetting, de toenemende onderdrukking en de deportatie.
Het programma (in het Duits) is hier te downloaden.
Gisteren overleed tot ons leedwezen een van de nog levende mensen van de opstand in Sobibor, Philip Bialowitz. Het bericht van zijn zoon hierover staat hier op de website.
Op 22 mei 2016 is in het Elsmuseum in samenwerking met het Eyewitnessmuseum in Beek voor de 10e maal de Rachel Borzykowskipenning uitgereikt aan Herman van Rens.
Jules Schelvis, die in april jongstleden helaas is overleden, had Herman van Rens uitgekozen om deze bijna jaarlijks toegekende penning te ontvangen. Deze keuze is vooral ingegeven door erkenning, waardering, bewondering en sympathie voor het werk, de betrokkenheid en de inzet van Herman van Rens, waar het betreft het uit de vergetelheid halen van de namen van de Joden uit Limburg en hun lot tijdens de Sjoa. In het bijzonder:
- zijn vrijwillige onderzoekswerk naar het zogenaamde bejaardentransport op 8 mei van Vught via Westerbork naar Sobibor
- zijn studie en proefschrift over de vervolging van Joden, Roma en Sinti in Limburg
- educatie van de Beekse jongeren, door bepaalde schoolklassen ieder jaar een ochtend langs de oorlogsgeschiedenis, met name de Joodse geschiedenis van Beek, te leiden
Met zijn persoonlijke keuze heeft Jules Schelvis het grote belang onder de aandacht willen brengen van het werk dat door een mens verzet kan worden, en in dit geval verzet is, om een ideeel doel te bereiken, met name het in de publieke belangstelling brengen van de moord op de Joden in Auschwitz, Silezie en Sobibor.
De Rachel Borzykowskipenning komt met een gevulde envelop van 500 euro. De heer Van Rens zet zich momenteel in voor een gedenkteken in Cosel in Opper-Silezie waar in 1942 ongeveer 3500 Joodse mannen en jongens in de leeftijd van 15 tot 50 jaar werden gescheiden van hun gezinnen, en te werk gesteld in Joodse dwangarbeiderskampen in de regio. Minder dan 200 van hen keerden na de bevrijding terug naar Nederland. Het geld van de Rachel Borzykowskipenning zal naar het gedenkteken gaan in Cosel.
Zie ook www.holocaustlimburg.nl/cosel/
Op 22 mei 2016 is in het Elsmuseum in samenwerking met het Eyewitnessmuseum in Beek voor de 10e maal de Rachel Borzykowskipenning uitgereikt aan Herman van Rens.
Jules Schelvis, die in april jongstleden helaas is overleden, had Herman van Rens uitgekozen om deze bijna jaarlijks toegekende penning te ontvangen. Deze keuze is vooral ingegeven door erkenning, waardering, bewondering en sympathie voor het werk, de betrokkenheid en de inzet van Herman van Ren, waar het betreft het uit de vergetelheid halen van de namen van de Joden uit Limburg en hun lot tijdens de Sjoa. In het bijzonder:
- zijn vrijwillige onderzoekswerk naar het zogenaamde bejaardentransport op 8 mei van Vught via Westerbork naar Sobibor
- zijn studie en proefschrift over de vervolging van Joden, Roma en Sinti in Limburg
- educatie van de Beekse jongeren, door bepaalde schoolklassen ieder jaar een ochtend langs de oorlogsgeschiedenis, met name de Joodse geschiedenis van Beek, te leiden
Met zijn persoonlijke keuze heeft Jules Schelvis het grote belang onder de aandacht willen brengen van het werk dat door een mens verzet kan worden, en in dit geval verzet is, om een ideeel doel te bereiken, met name het in de publieke belangstelling brengen van de moord op de Joden in Auschwitz, Silezie en Sobibor.
De Rachel Borzykowskipenning komt met een gevulde envelop van 500 euro. De heer Van Rens zet zich momenteel in voor een gedenkteken in Cosel in Opper-Silezie waar in 1942 ongeveer 3500 Joodse mannen en jongens in de leeftijd van 15 tot 50 jaar werden gescheiden van hun gezinnen, en te werk gesteld in Joodse dwangarbeiderskampen in de regio. Minder dan 200 van hen keerden na de bevrijding terug naar Nederland. Het geld van de Rachel Borzykowskipenning zal naar het gedenkteken gaan in Cosel.
Zie ook www.holocaustlimburg.nl/cosel/
Ton van Toutert, historicus en docent geschiedenis aan het Christelijk Lyceum Veenendaal publiceerde bijgaand artikel onlangs in Kleio, het tijdschrift voor geschiedenisdocenten. Ton was in 2015 één van de 5 leraren die in het kader van ons docentenproject deelnam aan de 8-daagse verdiepingsreis naar de Aktion Reinhard kampen. Via de link!
Samuel Lerer, 10 januari 1922 – 3 maart 2016
Samuel Lerer was een overlevende van de Shoah en had de opstand in het vernietigingskamp Sobibor meegemaakt.
Hij was een van de eerste gevangenen die in Sobibor aankwam toen het kamp in gebruik werd genomen. In het kamp zorgde Lerer voor de paarden en dit gaf hem toegang tot een groot deel van het kamp. Tijdens de opstand en de ontsnapping die door de gevangenen werd georganiseerd werden er 11 nazi’s gedood. Gedurende deze opstand kwamen beide broers van Samuel om. Deze historische gebeurtenis werd in 1987 verfilmd in de film “Escape from Sobibor”, met acteurs als Alan Arkin en Rutger Hauer.
Na de ontsnapping vluchtte Samuel naar het bos rond Sobibor, waar hij zich samen met mede-ontsnapte Esther Raab verstopte. Ze zaten een jaar in onderduik in een schuur bij een boerderij van een Poolse familie.
Samuel Lerer werd, 19 jaar oud, samen met zijn ouders en zijn drie broers en zussen, opgepakt in de Poolse stad Zolkiewa. Zijn broers en Samuel werden te werk gesteld als Arbeitsjuden, de andere leden van het gezin werden na aankomst vergast.
Na de oorlog, toen hij in Berlijn op straat liep, herkenden Esther Raab en Samuel de voormalige SS-officier Erich Bauer, de man die de operator was van de gaskamer. Hij riep de hulp in van twee agenten en ze konden Bauer arresteren. Samuel reisde daarna verschillende keren naar Duitsland om tegen Bauer en andere oorlogsmisdadigers te getuigen. Bauer kreeg levenslang.
In 2013 kreeg Samuel het Ridderkruis van de Orde van Verdienste van de Republiek Polen. Dit kruis wordt verleend aan diegenen die deel voor de Poolse natie hebben gedaan.
Samuel Lerer verhuisde naar Brooklyn, NY, waar hij Gale Simanowicz ontmoette en trouwde. Het huwelijk zou 63 jaar duren. Hij was eigenaar van een supermarkt en werd later taxichauffeur in New York. Gacel en Samuel hadden twee kinderen, vier kleinkinderen en vier achterkleinkinderen.
Samuel Lerer overleed thuis in Marlboro, New Jersey.
Vertaling en bewerking van dit artikel.
Sinds 1 februari 2016 is het mogelijk om in Nationaal Monument Kamp Vught een 3D presentatie te volgen van Sobibor. Door het opzetten van een speciale virtual reality bril, de zogenoemde oculus rift, kan de bezoeker twee routes volgen: een route waarin de situatie van het kamp in 1943 is nagebootst en een route waarin te zien is hoe Sobibor er nu uitziet.
Ingetogen
Vanaf de start zijn meerdere organisaties bij de ontwikkeling van het project betrokken, waaronder de Stichting Sobibor. De Stichting Sobibor is bijzonder blij met het initiatief en heeft steeds benadrukt dat een ingetogen en historisch getrouwe weergave voor onze achterban de hoogste prioriteit heeft.
Kappersbarak
Hoewel de virtuele rondleiding sober van karakter is, vindt de stichting dat stapels kleding niet in de kappersbarak horen omdat mensen hier ongekleed naar binnen moesten voordat zij de gaskamers werden ingedreven. Gedurende en na de pilotfase is er gelegenheid om dit aan te passen.
Educatie
Met de virtuele rondleiding krijgt de bezoeker een beeld van hoe Sobibor er uitzag in de periode dat het kamp in gebruik was als vernietigingskamp. Hiermee is het mogelijk om een kijkje te nemen in Sobibor zonder echt naar de plek te reizen. De virtuele rondleiding heeft een educatief doel en richt zich nadrukkelijk op jongeren.
Pilot
Het komend jaar is een pilotfase waarin vijf onderzoeksinstituten – NIOD, Universiteit van Leiden, Anne Frank Stichting, Uni Pompeu Fabra Barcelona en Hogeschool van Amsterdam – onderzoek doen naar de gebruikerseffecten. Het project komt tot stand met financiële steun van het vfonds.
