Nieuws

Ik behoor tot de tweede generatie nabestaanden en geleidelijk ben ik in de fascinerende oorlogsgeschiedenis gedoken en probeer ik iets van de destructieve en breed gedragen geest te begrijpen. Met de huidige politieke ontwikkelingen is dit best wel nuttig. Ik lees er veel over. Deze reis bleek zeer leerzaam. Niet dat ik het nu allemaal weet, maar de omvang en de proporties waarin dit door de Duitsers met de Polen als publiek heeft plaatsgevonden is mij nog duidelijker geworden.

door Otto Nelemans

Ik had er nog geen idee van met welke achtergrond de deelnemers op de reis hadden ingeschreven. Twaalf jaar eerder maakte ik de Herdenkingsreis mee. De groep destijds bestond uit louter nabestaanden en die had ik nu ook in meerderheid verwacht. Ik moet zeggen dat ik de actuele samenstelling als zeer prettig heb ervaren.

Belzec

Interessant is om te zien hoe er op de diverse plaatsen met de schuldige grond is omgegaan. Belzec is nu één groot indrukwekkende monument. De architectuur is functioneel waar het gaat om te imponeren. De bezoeker voelt zich nietig voelen, waarbij de stilte zeker helpt en wij als groep een sterkere verbondenheid gevoeld moeten hebben. Ik in ieder geval wel. IJzersterk geregisseerd door Alwin en Menno, die daar twee door merg en been gaande fragmenten lieten voorlezen. De tekst van Sara aan haar zoon en voor het lopen naar de binnenplaats het verhaal van Rudolf Reder. In complete stilte liepen we achter elkaar door de Schlauch. Voor mij het meest aangrijpende moment van de reis, want onverwacht en rond een monument dat zijn weerga niet kent. En dat in de nabijheid van een plaatsje, waar iedereen wist wat er gaande was. Ik wil graag nog eens benadrukken hoe goed ik de vondst van het voorleen van de getuigenissen door leden van onze groep vind.

Sobibor

Op de voorlaatste dag bezochten we Sobibor; voor mij de hoofdreden met deze trip mee te gaan. Ik wilde de steen voor mijn grootmoeder Selly Swaep zien. Ik was al gewaarschuwd voor de renovatie van het kamp, maar was toch ten dele wat geschokt. De eerste keer was alles primitiever en daardoor kwetsbaarder, hetgeen de gebeurtenissen en de herinnering vooral veel recht deed. Het herdenkingslaantje van twaalf jaar geleden had een intimiteit, maar die is er nu volledig uitgehaald. De naamplaatjes waren toen nog niet uniform, waardoor de stenen nog wat persoonlijker waren. Maar goed, Menno had mij gevraagd iets over mijn grootmoeder te vertellen. Ik wilde dat graag doen. Met de steen heeft ze een pietsje waardigheid terug. Terwijl de grootste boeven op aarde de prachtigste praalgraven krijgen moeten al die stakkers het doen zonder enige individuele aandacht anders dan in onze hoofden. Dat de steen er is, voelt als een enorme opluchting. Ik had niet meer verwacht dat het lezen van de twee kaarten van Selly mij weer zo emotioneerden. Ik heb vaak geprobeerd haar reis naar en van Westerbork in te voelen. De enige meevaller was dat haart transport per wagon de minste slachtoffers kende. Waar je al niet oplet. Dank alsnog aan de groep voor de meelevende woorden van jullie na afloop. Met mijn eerste reis dacht ik een fase te hebben afgerond, maar dit bleek anders en ik wilde de steen ook werkelijk op locatie zien. Ik denk dat dit proces nu werkelijk klaar is.

Oost-Polen en Lublin

Ik vond de sfeer richting geschiedenis niet veel beter geworden. Iedereen heeft de schandalige veronachtzaming van kwetsbare herinneringen gezien. PET-flessen en resten van gezellige kampvuurtjes naast slecht onderhouden monumenten en verwaarloosde begraafplaatsen laten de staat zien waarin de bewoners geen gevoel bij blijken te hebben. Gelukkig was het op vele plaatsen ook anders en het Polin museum in Warschau is buitengewoon goed ingericht en zeer informatief.

Toch is mijn herinnering aan het deel van Polen dat wij bezochten niet een van: wanneer gaan we weer? Het lopen langs spoorlijnen is voor mij symbolisch voor de plaats waar velen een snelle weg zoeken naar betere leefomstandigheden. Het landschap was weinig opwindend en de eenvormige huizenbouw (nieuw en oud) vergeet ik snel. Voor mij ademt het nog steeds de sfeer die voor de Aktion Reinhard zeer passend te noemen is. Alleen het stadje Lublin, zo ongeveer op de plek waar wij domicilie hadden, straalde tussen de vele ontsierende terrassen nog iets van een zekere statuur.

Een foto uit 1944, herontdekt in het Russische staatsarchief, toont de poort naar de beruchte Himmelfahrtstrasse én de boerderij in Lager 2 in Sobibor. Tot nu toe werd aangenomen dat alle sporen van het kamp direct na de opstand van 14 oktober 1943 waren uitgewist. Deze vondst herschrijft deels de geschiedenis en roept nieuwe vragen op.

De foto maakt deel uit van een reeks van 17 beelden die zijn opgenomen in een verslag van luitenant-kolonel Volski, waarnemend hoofd van de politieke afdeling van de NKVD-troepen van het 1e Wit-Russische Front. Het verslag dateert van 19 augustus 1944 en werd opgesteld tijdens het onderzoek naar nazi-misdaden in het bevrijde Oost-Polen. De documenten en foto’s werden in 2018 online beschikbaar gesteld door het Centraal Archief van het Ministerie van Defensie van de Russische Federatie, ter gelegenheid van de 75e herdenking van de opstand in Sobibor.

Bernolf Kramer van Stichting Sobibor herontdekte deze foto’s in het digitale archief. “De gaskamers zijn opgeblazen,” zegt Kramer, “maar een plek waar 170.000 mensen zijn bestolen en vermoord, kun je niet uitwissen.” De foto’s zijn gedeeltelijk eerder gepubliceerd in een brochure over de archeologische opgravingen uit 2019 onder redactie van Marek Bem: Sobibór. archeologia terenu po byłym nazistowskim obozie zagłady 2000-2017. Ook de Britse historicus Hannah Wilson heeft ze benoemd in haar proefschrift (2023): “Let My Cry Have No Place, Let It Cry Through Everything”: The Material Memory of Sobibor Death Camp. Waarom deze foto’s niet aan latere onderzoeksresultaten zijn toegevoegd, is onbekend.

De foto’s tonen onder meer:

• Het wachthuisje bij de ingang van de Himmelfahrtstrasse
• De ‘Rampe’ waar treinen aankwamen
• Verblijven van kampbewaarders
• Aangrijpende beelden van stapels kinderwagens, kunstledematen, haar, servies en wandelstokken
• Drie overlevenden van de opstand: Abrahm Kohn, de Nederlandse Ursula Stern en Israel Trager.

De dochter en kleinzoon van Ursula Stern bevestigden onlangs de aanwezigheid van Ursula in Sobibor in 1944: “Na de bevrijding ging Ula naar het huis van een rijke Joodse vrouw die veel Joodse overlevenden onderdak bood in de Poolse stad Wlodawa. Daar ontmoette ze haar vriendin uit het kamp, ​​Selma Wijnberg, en haar verloofde, Chaim Engel. Ula en Selma wisten dat Poolse en Russische Joden waardevolle spullen en sieraden in hun gescheurde kleren verstopten en die in de kampgrond begroeven om te voorkomen dat ze de Duitsers zouden bereiken. Ze besloten ze te gaan zoeken, zodat ze de middelen zouden hebben om terug te keren naar Nederland. Met z’n drieën gingen ze naar het vernietigingskamp om te kijken wat er nog over was.”
Ook Abrahm Kohn en Israel Trager beschrijven in naoorlogse getuigenissen hun aanwezigheid in het gebied rondom Chelm en Sobibor in de zomer van 1944.

Volgens archeoloog Ivar Schute, die meewerkte aan de opgravingen in Sobibor, is de poort op de foto de ingang van de Schlauch of Himmelfahrtstrasse in Lager 2. Hij herkende direct de locatie, omdat hij de fundamenten van het wachthuisje en de poort heeft opgegraven, maar kende deze foto’s niet. Ook Erik Schumacher, auteur van het boek over het archeologisch onderzoek dat Sobibors geschiedenis zichtbaar maakte, was niet bekend met deze beelden. Waarom ze sinds hun vrijgave in 2018 niet eerder zijn gedocumenteerd is onbekend.
De boerderij (Erbhof) is ook zichtbaar op de foto’s in het Niemann-album dat in 2015 werd ontdekt in Duitsland. Tijdens het kamp diende de boerderij onder meer als verzorgingsplaats voor ganzen, die werden opgejaagd als de gedeporteerden naar de gaskamers werden gejaagd door de Himmelfahrtstrasse.

De ontdekking bevestigt dat het kampterrein in de zomer van 1944 niet alleen nog enkele herkenbare structuren bevatte, maar ook veel goederen van gedeporteerden en menselijke resten nog zichtbaar waren.

Russische onderzoekers en journalisten verzamelden in 1944, in het kielzog van het Sovjetleger, getuigenverklaringen van overlevenden, buurtbewoners en voormalige Trawniki. De NKVD (Volkscommissariaat voor Binnenlandse Zaken) was de Sovjet-overheidsorganisatie die verantwoordelijk was voor binnenlandse veiligheid. Het omvatte ook het beruchte Hoofddirectoraat voor Staatsveiligheid, dat zich bezighield met opsporing van “vijanden” in binnen- en buitenland. De NKVD werd later omgevormd tot de KGB (nu FSB) en het MVD, dat in het huidige Rusland nog steeds bestaat. Het Russische Staatsarchief bevat meerdere van dit soort documenten.

De bevindingen werden gepubliceerd in onder meer de Komsomolskaja Prawda (2 september 1944) en in de Amigoe di Curaçao (22 september 1944), waarin ook een kort interview met Selma Engel-Wijnberg verscheen.

Meer over deze foto’s in onze nieuwe podcast De Stilte van Sobibor

Bekijk hier het volledige verslag van Volski met alle 17 foto’s en een vertaling van de Russische tekst.

 

 

Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst ‘Sobibor: Verzet en Hoop. De opstand die geschiedenis schreef’ op zondag 12 oktober 2025 in het Verzetsmuseum in Amsterdam presenteert Stichting Sobibor de zevendelige podcastserie De Stilte van Sobibor, met verhalen van overlevenden, nabestaanden en experts. . Bij de productie van deze serie zijn tot nu toe niet eerder getoonde foto’s opgedoken van vernietigingskamp Sobibor, afkomstig uit het Centraal Archief van het Ministerie van Defensie van de Russische Federatie.

Hoewel de beelden al in 2018 werden ontdekt, zijn ze tot nu toe onbekend gebleven. Ze werpen een nieuw licht op het kamp en tonen een chaotisch terrein, deels nog intact, kort na de bevrijding door Sovjettroepen. Tijdens de bijeenkomst zullen Erik Schumacher (NIOD), Bernolf Kramer (Stichting Sobibor) en Richard Grootbod (Podcastmaker) hierover met elkaar in gesprek gaan.

Meer info en tickets (reserveren noodzakelijk): Verzetsmuseum Amsterdam

De 17 foto’s, genomen op 15 augustus 1944, laten onder meer het wachthuisje bij de ingang, de ‘Rampe’ waar treinen aankwamen, en de verblijven van kampbewaarders zien. Ook zijn er aangrijpende beelden van stapels kinderwagens, servies en wandelstokken. “De gaskamers zijn opgeblazen,” zegt Bernolf Kramer van Stichting Sobibor, “maar een plek waar 170.000 mensen zijn bestolen en vergast, kun je niet uitwissen.”

De echtheid van de foto’s is bevestigd, onder andere door de familie van de Nederlandse overlevende Ursula Stern, die op één van de beelden te zien is. De foto’s bevestigen vermoedens dat delen van het kamp na de opstand van oktober 1943 niet volledig zijn ontmanteld, zoals eerder werd aangenomen.

Podcastserie ‘De Stilte van Sobibor’

De podcast De Stilte van Sobibor is een productie van Audiodroom Podcastproducties in samenwerking met Stichting Sobibor. Makers Patty-Lou Middel-Leenheer en Richard Grootbod werkten anderhalf jaar aan de serie, die verhalen vertelt over het weinig bekende kamp Sobibor. Sobibor was een geheim vernietigingskamp in het door de Duitsers bezette Oost-Polen, onderdeel van Aktion Reinhard, waar ruim 170.000 mensen werden vermoord. In tegenstelling tot Auschwitz is het bij velen onbekend.

Vanuit Nederland werden tussen 2 maart en juli 1943, met 19 transporten, 34.313 Joden naar Sobibor gedeporteerd. Vrijwel allen werden direct na aankomst vergast. Slechts een klein aantal werd geselecteerd en ingezet als Sonderkommando. Op 14 oktober 1943 organiseerden deze ‘werkjoden’ een gewapende opstand. Honderden wisten te ontsnappen. Uit Sobibor zijn slechts achttien Nederlandse overlevenden teruggekeerd: drie mannen en vijftien vrouwen. Twee van hen, Selma Wijnberg en Ursula Stern, hebben daadwerkelijk in Sobibor verbleven, de overigen zijn enkele uren in het kamp geweest alvorens zij in de omgeving tewerk gesteld werden of doorgestuurd naar een ander kamp. Onder hen was Jules Schelvis, die enkele standaardwerken over Sobibor schreef en aan wie Koning Willem-Alexander op 4 mei 2020 op de Dam refereerde: “Sobibor begon in het Vondelpark, met een bordje verboden voor Joden”.

De foto’s worden op 12 oktober tijdens Sobibor: Verzet en Hoop in het Verzetsmuseum getoond. De podcast is vanaf die dag te beluisteren via app.springcast.fm/podcast/de-stilte-van-sobibor.
De foto’s delen we later via onze website.

 

Het Verzetsmuseum en de Stichting Sobibor organiseren jaarlijks ‘Sobibor:verzet en hoop. De opstand die geschiedenis schreef’. Deze bijeenkomst – voorheen bekend als Sobibor-bijeenkomst – vindt plaats ter herdenking van de opstand in het vernietigingskamp Sobibor in oktober 1943.
De lancering van de podcast ‘De stilte van Sobibor’ staat centraal deze middag. U bent allen van harte uitgenodigd deze bijeenkomst bij te wonen.

Stichting Sobibor hield op 1 juni 2025 voor de vierde keer in haar bestaan een herdenking bij het gedenkteken bij de ingang van het Vondelpark in de Van Eeghenstraat in Amsterdam. Dit gedenkteken – een spiegel van hetzelfde formaat als het bordje met de tekst ‘Voor Joden verboden’ –  bevindt zich op de plek waar destijds dit bordje hing.

Voorafgaand aan de herdenking speelde het Drentse theatergezelschap Garage TDI hun voorstelling ‘Achter de facade’. In deze voorstelling worden verhalen verteld van mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Kamp Westerbork gevangen zaten en uiteindelijk in Sobibor werden vermoord.

De herdenking zelf begon met een woord van welkom door de Voorzitter van Stichting Sobibor, Christine Gispen-De Wied. In haar woord van welkom – zie bijgaande link voor welkomstwoord – verwelkomde en introduceerde zij Jaïr Stranders (filosoof, theatermaker Theater na de Dam – zie bijgaande link voor toespraak), Tess Sluijs, Oscar Visser en Isabelle Schröter, die ieder een getuigenis lazen en Mirjam van Dam en Ed Boekee die voor de muzikale omlijsting van het programma zorgde. Als afsluiting van de bijeenkomst werden er steentjes gelegd bij het monument. Na afloop was er gelegenheid tot napraten in het Blauwe Theehuis in het Vondelpark.

Op deze mooie zonnige zondagochtend kwamen er zo’n 150 belangstellenden naar de herdenking. Maandag 1 juni 2026 zal deze Sobibor herdenking opnieuw plaatsvinden. Wij zullen u daar uiteraard in onze nieuwsbrieven over berichten.

 

Zelfs kon ze haar armen niet ten hemel heffen

mijn moeder, toen ze stierf

misschien dat zij nog kon beseffen

dat dit het laatste was..

 

Zou ze haar armen hebben uitgestoken

mijn moeder, naar haar kind?

een laatste poging nog .. ineengedoken

in stikkend ademen ..

 

Zou ze toen denken aan mij in haar armen

mijn moeder die sterven moest?

geklemd tussen andere armen…

 

Geen armen, geen benen geen botten zijn er nog

mijn moeder, is zij as?

.. hoe kon dat toch ..

in gruwelijk Sobibor.

 

Naomi Waas,  Sobibor, 29 mei 2025

---

Als participant in het interview-project van Stichting Sobibor mocht ik in mei mee met de herdenkingsreis. Na al vele verhalen te hebben gehoord en mensen te hebben gesproken over Sobibor, ging ik het met mijn eigen ogen zien. En dat niet zomaar, maar met een hele groep mensen: ieder een eigen verhaal. Dat was bij uitstek het bijzonderste aan de reis, alle medereizigers en ieders openheid over hun familie, of zoektocht naar familie. Ik voelde me vereerd om te mogen luisteren.

De herdenking op Sobibor zelf maakte enorme indruk. Het lezen van namen – elke eentje te veel – en de prachtige muziek zorgde dan ook voor meer dan enkele tranen. De gruwelheden van Sobibor uit het verleden met het vogelgefluit op de achtergrond nu, is een dubbelzinnigheid die ik nog steeds niet kan plaatsen.

Gelukkig was de hele herdenkingsreis fantastisch georganiseerd, waardoor er genoeg ruimte was voor alles wat je voelde, dacht en meemaakte. Duizendmaal dank aan Stichting Sobibor, Petra en Maarten, en alle medereizigers voor deze ervaring die altijd bij me zal blijven.

Annika Hofman, juni 2025

---

Na het doornemen van verschillende bronnen over het vernietigingskamp Sobibor dacht ik voldoende voorbereid te zijn voor het bezoek aan deze gruwelijke plek. Niets was minder waar. Niet alleen het daadwerkelijk betreden van de plek, maar ook de gesprekken met de andere deelnemers die getuigden van hun verlies, rouw, verwarring, eenzaamheid, leegte of verbazingwekkende levensmoed voegden een diepere, menselijke laag toe die niet kan worden overgedragen via een boek of documentaire.

De stille tocht naar de plek waar honderdduizenden hun laatste adem hebben gegeven, en de eervolle en emotionele herdenking die daarop volgde, hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten.

De natuur leek zo sereen op de open plek tussen de hoge bebossing. Het geluid van krekels en vogels overstemde ons zwijgen. Toch leken er donkere wolken de fragiele kalmte te verstoren terwijl de laatste namen van al die verloren dierbaren werden geëerd. Het wit van de talloze steentjes nabij de asheuvel contrasteerde scherp met de donkerblauwe lucht. Hoe kan ik deze dag in woorden beschrijven?

Wat moeilijk te bevatten was, is dat onze reisleider Maarten na de herdenking benoemde dat we langer op het terrein van het kamp waren geweest dan de mensen die daar zijn vermoord.

Het bezoek aan het Joods Historisch Instituut met het archiefmateriaal dat de vernietiging van het getto in Warschau had overleefd, was ook zeer waardevol. De getuigenissen en overdenkingen, soms in de vorm van gedichten —- met een weerklank van uitzichtloosheid, wanhoop, verdriet, woede, of juist een ontzagwekkende kalmte —- gaven ons een inkijkje in de dimensies van het menselijke lijden op een plek vol gruwelen die ik nooit zal kunnen bevatten.

Voor mij benadrukten de getuigenissen en het schaarse beeldmateriaal hoe wonderbaarlijk het is dat er, zelfs in omstandigheden van totale ontmenselijking, bewijsstukken bewaard zijn gebleven die de poging tot vernietiging hebben getrotseerd.

Ik ben Stichting Sobibor, en bovenal Petra en Maarten die alles zo goed hebben georganiseerd en geleid, enorm dankbaar dat ik van deze reis, die van onschatbare waarde is, deel heb mogen maken.

Jenne-Wil Visscher, juni 2025

 

Op 15 juni 2025 vond op het buitenterrein van NM Kamp Vught de jaarlijkse herdenking van de Kindertransporten plaats. Hier zie je een terugblik in foto’s van deze herdenking, die wordt georganiseerd door NM Kamp Vught in samenwerking met Stichting Sobibor. Op 6 en 7 juni werden bijna 1300 Joodse kinderen met een of beide ouders gedeporteerd naar Sobibor in bezet Polen, en daar vermoord.

Toespraken & gedicht

Lees de toespraak van Jeroen van den Eijnde, directeur Nationaal Monument Kamp Vught.
Hier vind je de toespraak van Christine Gispen, voorzitter Stichting Sobibor.
De toespraak van Selma en Esther Huffener lees je hier
Tot slot het gedicht van Emma van der Voort en Lizz Gelinck.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Foto’s: Jan van de Ven. 

Onlangs hebben we het nieuwe jaarverslag gepubliceerd.

Jaarverslag 2024 Stichting Sobibor

Op 6 en 7 juni 1943 werden bijna 1300 Joodse kinderen met een of beide ouders gedeporteerd naar Sobibor, en daar vermoord. Elk jaar herdenken we de kindertransporten, samen met NM Kamp Vught. De herdenking is openbaar en begint om 13.40 uur met het voorlezen van de namen van kinderen.

Op 6 en 7 juni 1943 vonden de Kindertransporten vanuit Kamp Vught plaats. Bijna 1.300 Joodse kinderen – vaak begeleid door een of beide ouders – moesten op transport naar vernietigingskamp Sobibór. Hier werden zij vrijwel allen 3.014 mensen – direct na aankomst vermoord.

Traditiegetrouw levert basisschool De Schalm uit Vught een belangrijke bijdrage aan deze herdenking.
Vanaf 13.40 uur lezen leerlingen uit groep 7 op het buitenterrein de namen voor van kinderen die in 1943 zijn weggevoerd. Twee leerlingen zijn de ceremoniemeesters en drie klasgenoten vertellen over de korte levens van enkele kinderen van toen. Ook assisteren leerlingen bij het leggen van de bloemstukken.

De herdenking begint om 14.00 uur bij het kindermonument. Na het welkomstwoord door Jeroen van den Eijnde (directeur NM Kamp Vught) spreekt Christine Gispen (voorzitter Stichting Sobibor) de proclamatie uit, waarmee in 1943 de Kindertransporten in het kamp bekend werden gemaakt. Esther en Selma Huffener, kleindochters van oud-gevangene Lotty Huffener-Veffer (1921-2018), houden samen een toespraak. Verder is er een bijdrage van opperrabbijn Binyomin Jacobs. Emma van der Voort en Lizz Gelinck, de Jeugddorpsdichters van Vught, lezen samen een gedicht voor. Ook is er muziek van Silke Veld. Het programma eindigt om ongeveer 15.00 uur.

Wij stellen uw aanwezigheid bij deze herdenking zeer op prijs.

Jeroen van den Eijnde
Directeur Nationaal Monument Kamp Vught

Christine Gispen-de Wied
Voorzitter Stichting Sobibor

Op 15 juni is de entree gratis. Het herinneringscentrum is geopend vanaf 12.00 uur. Lunettenlaan 600, Vught | 073 6566764 | nmkampvught.nl

Foto: Jan van de Ven

Stichting Sobibor nodigt u uit haar jaarlijkse herdenking bij te wonen. De herdenking vindt plaats op zondag 1 juni om 11.30 uur bij het gedenkteken bij de ingang van het Vondelpark in de Van Eeghenstraat. Dit gedenkteken bevindt zich op de plek waar destijds een bordje met de tekst “Voor Joden verboden” hing.

De aanleiding voor dit gedenkteken was de speech van Koning Willem-Alexander tijdens de Dodenherdenking op 4 mei 2020. Daarin zei hij: ,,Sobibor begon in het Vondelpark,
met een bordje: ‘Voor Joden verboden’.” Na deze historische speech van de koning op 4 mei 2020 ontstond het initiatief om een kunstwerk te realiseren, ter reflectie op het wegkijken bij racisme.De spiegel nodigt uit na te denken over de vraag wat jij gedaan zou hebben in 1940, toen de anti-Joodse maatregelen begonnen.

En wat jij nu doet, als je ergens racisme, discriminatie of intolerantie bespeurt. Kun je jezelf recht in de ogen kijken? Kijk je weg, of zeg je er wat van, als je onrecht bespeurt tegenover iemand van een ander geslacht, geloof, herkomstland, huidskleur, uiterlijk seksuele geaardheid, lichamelijke beperking of leeftijd?

Voor de datum 1 juni is gekozen omdat dit de datum was in 1943 waarop de initiatiefnemer van Stichting Sobibor, Jules Schelvis, op transport ging naar Sobibor. Als enige van zijn transport heeft hij de oorlog overleefd.

📅 1 juni 2025
🕦 11.30 – 13.00 uur
🚩 Ingang Vondelpark, Van Eeghenstraat, Amsterdam

Het programma luidt als volgt:

• Om 11.30 spelen jongeren van Theater na de Dam een voorstelling bij het monument.
• Woord van welkom door onze voorzitter, Christine Gispen-de Wied.
• Getuigenissen worden gelezen van een slachtoffer, een dader en een omstander.
• Spreker dit jaar is Jaïr Stranders, filosoof, dramaturg en Artistiek leider Theater Na de Dam.
• Het geheel zal muzikaal worden omlijst door Mirjam van Dam en Ed Boekee.
• Als afsluiting worden er steentjes gelegd bij het monument.
• Na afloop is er gelegenheid tot napraten in het Blauwe Theehuis in het Vondelpark.